In alle rust door een museum kunnen lopen of even bijkomen in een rustige ruimte tijdens een festival. Het klinkt als een luxe, maar voor mensen die gevoelig zijn voor prikkels, kan het noodzakelijk zijn. De cultuursector probeert hierbij te helpen.

Twee weken geleden organiseerde het Groninger Museum een eerste prikkelarme openstelling. Door minder mensen toe te laten, stoelen neer te zetten, de verlichting te dimmen en de muziek uit te schakelen, werden de prikkels zoveel mogelijk beperkt.

"Ongeveer 35 procent van de Nederlandse bevolking heeft een aandoening waar overprikkeling het gevolg van is", zegt Iris van Heesch, directeur van Stichting Onbeperkt Genieten, tegen NU.nl. "Dat zijn onder meer personen met autisme, hersenletsel en tinnitus. Maar ook mensen met een burn-out of longcovidpatiënten. Zij zijn gevoelig voor onder meer drukte, harde geluiden en veel licht."

Steeds meer culturele instellingen en organisatoren van festivals en concerten proberen rekening te houden met deze mensen. Van Heesch is blij met die ontwikkeling, al noemt zij het huidige aanbod nog onvoldoende.

"Toen ik zeven jaar geleden met mijn stichting begon, dachten mensen dat ik een vipbehandeling wilde voor een bepaalde groep. Nu begrijpen ze dat het om toegankelijkheid gaat."

Musea organiseren avonden met minder prikkels

Het Groninger Museum heeft op de website een document geplaatst waarin ze prikkelgevoelige bezoekers voorbereiden op een museumbezoek. Daar staat bijvoorbeeld in hoe de entree eruitziet en waar je de medewerkers aan kunt herkennen.

"We denken eraan om vier keer per jaar zo'n prikkelarme tentoonstelling te organiseren", zegt hoofd participatie en educatie Ellis Hendriksen. "Maar afhankelijk van de belangstelling kunnen dat er ook meer zijn. Ook zijn we nog aan het onderzoeken op welke dagen en tijden we dat het best kunnen aanbieden."

Het Rijksmuseum in Amsterdam organiseert, met de hulp van Stichting Onbeperkt Genieten, al iets langer prikkelarme openstellingen. "Voor sommige mensen is het museum overdag te druk", zegt manager toegankelijkheid Cathelijne Denekamp.

"Omdat we er voor iedereen willen zijn, organiseren we sinds 2020 minimaal zes keer per jaar een prikkelarme openstelling na sluitingstijd. Deze avonden zijn vrijwel altijd volgeboekt en de reacties die wij ontvangen, zijn zeer positief."

Door prikkelarme ruimtes op festivals kunnen meer mensen 'knallen'

Een museum is rustig vergeleken met een technofestival met meer dan 100.000 bezoekers, zoals Awakenings. En toch moet ook zo'n evenement te bezoeken zijn door mensen met een lage tolerantie voor prikkels.

"Het is natuurlijk heel jammer voor mensen die een festival leuk zouden vinden, maar niet weten of ze al die impulsen de hele dag trekken. Dat ze steeds niet mee kunnen met hun vrienden die wel naar festivals gaan. Een prikkelarme ruimte op het terrein, waar ze een half uurtje bij kunnen komen, kan dan een uitkomst zijn", vertelt manager duurzaamheid Nikki Schuurs. Awakenings werkt samen met stichting HandicapNL.

Maar hoe deel je zo'n ruimte in? "Er is een soort lobby waar iemand van HandicapNL je vertelt naar welke ruimte je kan. Er zijn er in totaal vier ruimtes waarin je ieder met z'n drieën kunt zitten. Er hangt een tv met rustgevende beelden", zegt Schuurs.

"Natuurlijk zijn er ook koptelefoons met noisecancelling aanwezig: helemaal stil krijg je zo'n ruimte midden op een festival niet. Artiesten hebben playlists gemaakt met rustgevende muziek, die je kunt opzetten."

Om te zorgen dat de ruimte voor de juiste redenen wordt gebruikt, zijn er ook huisregels opgesteld. Zo wordt er alleen zachtjes gepraat, geen rotzooi gemaakt en spreek je mensen binnen de ruimte niet zomaar aan.

Hoeveel vraag er naar is, durft Schuurs nog niet te zeggen. "Het is de eerste keer dat we dit doen dus het moet nog bekendheid krijgen en groeien. We zullen ongetwijfeld veel gaan leren van deze editie. Wat we volgend jaar weer in kunnen zetten en kunnen delen binnen de festivalwereld."

Ook aanbod voor mensen die thuisblijven

Van Heesch probeert in samenwerking met organisaties binnen de cultuursector ook te kijken naar online aanbod. "Er zijn personen die het huis niet uit kunnen vanwege alle prikkels. Voor hen is de deur uitgaan al te veel gevraagd. Voor deze groep zou bijvoorbeeld een livestream van een theatervoorstelling een oplossing kunnen zijn."

Ondertussen blijft Stichting Onbeperkt Genieten organisaties stimuleren en adviseren om hun aanbod open te stellen of toegankelijker te maken voor personen die gevoelig zijn voor prikkels.

"Het minste dat organisaties kunnen doen, is zorgen dat hun informatievoorziening op orde is. Zorg dat de informatie op de website helder en makkelijk te vinden is", zegt Van Heesch. "Een bezoek aan een museum of concert begint thuis en niet pas bij de drempel van de locatie."

Bron: Nu.nl, auteurs: Hasna Elbaamrani, Michiel Vos