Altijd zat Sabine Klaver (31) aan de andere kant. Altijd was zij het luisterend oor. De cliënt: dat was iemand anders. Tot ze zelf instortte. Toen moest de psycholoog zélf naar de psycholoog. "Ik besef nu: ook als je een goed leven hebt, mag je pijn ervaren."

"Stel je niet zo aan. Er is niets met je aan de hand." Hoe vaak die woorden wel niet door het hoofd van Sabine Klaver (31) galmden als ze nadacht over de somberte die ze voelde. Als de donkerte en het gepieker en het verdriet haar soms overvielen.

"Stel je niet zo aan. Er is niets met je aan de hand." Dus Sabine ging door, zoals ze altijd door was gegaan. Als kind groeide ze op in het Gelderlandse Culemborg, in een fijn, warm gezin, met een jonger zusje, maar ook met een zorgenkind in dat gezin: haar broertje heeft een zeldzame chromosoomafwijking waardoor hij een ontwikkelingsachterstand heeft.

Hij beweegt anders, praat moeilijker. Kinderen in de speeltuin vroegen Sabine weleens: 'Waarom praat jouw broertje zo raar?' "Terwijl wij het eigenlijk niet hoorden", vertelt Sabine erover. "We hadden thuis geleerd om hem te verstaan. Maar ik zie nu, achteraf, dat het een bijzondere gezinssituatie was. Als je erin opgroeit, is het je eigen normaal."

Vrolijk, uitbundig

"Ik was een vrolijk, uitbundig, enthousiast kind. Dat wás ik denk ik ook echt wel, maar ik denk ook dat ik een verantwoordelijkheidsgevoel had, als oudste. Ik dacht: met mij mag niets aan de hand zijn, ik mag niet zeuren, ik moet het goed doen op school: mijn ouders hebben al zorgen genoeg."

Maar, weet ze nu: je kan niet je hele leven volhouden dat alles goed gaat. Want het leven gáát niet altijd goed.

Haar broertje bezocht vanaf jonge leeftijd wekelijks een psycholoog, Sabine ging weleens mee ophalen en wegbrengen. "Ik vond haar een heel leuke vrouw, en de behandelkamer was heel vrolijk, veel kleur, overal speelgoed en kussen, waardoor ik dacht: ik zou daar ook weleens een uurtje willen doorbrengen. Het is best gek, maar vanaf dat moment zei ik als klein meisje al: 'Ik wil later psycholoog worden'."

Dat later is nu. Sabine is psycholoog. Of, hoe ze het zelf omschrijft: ze is iemand die in staat is anderen de weg te wijzen die het even niet meer weten. "Mensen redden, dat klinkt een beetje alsof ik mezelf als de Messias zie dat is niet zo. Ik zeg weleens tegen cliënten: 'Je staat in een doolhof, loopt elke keer vast, en wat een psycholoog kan doen is daarboven hangen, overzicht houden. Uiteindelijk moet je zélf uit dat doolhof komen, maar wij kunnen wel zeggen: 'Iets meer naar rechts, iets meer naar links, nu even pauze'."

Een buitenkansje

Na de middelbare school studeerde Sabine in België psychologie en na haar master belandde ze al snel voor een halfjaar in een praktijk in Lima, Peru, in een buitenwijk waar veel gezinnen met heftige problemen woonden denk armoede, denk geweld, denk verslaving, denk misbruik. Het was een buitenkansje, die baan, ze kreeg hem via-via, zou veel ervaring op kunnen doen.

Eigenlijk had Sabine toen zelf ook al problemen. Die somberte. Die donkerte. Dat gepieker.

"En ja, diep vanbinnen wist ik: ik heb klachten. Slecht slapen, angstiger worden, de deur liever niet meer uit gaan, sociale afspraak mijden. Als psycholoog weet je, feitelijk, dat het signalen zijn. Maar dat me dit zelf zou overkomen? Bovendien: in mijn leven was het altijd al een beetje met pieken en dalen, daarmee deed ik het af. Alleen de pieken bleven steeds vaker uit."

'Moet je wel gaan?' vroegen haar ouders haar. 

'Moet ik wel gaan?' vroeg ze zichzelf een beetje reflectie was haar niet vreemd.

Maar haar ambitie en vluchtneiging zaten haar in de weg. "Ik zag werken in Peru als een mooie uitdaging die ik niet kon afslaan. Bovendien was daar die stem, áltijd dat strenge stemmetje waar ik direct naar luisterde."

"Stel je niet zo aan. Er is niets met je aan de hand."

Die stem werd luider toen ze eenmaal in Lima was, en mensen tegenover zich had zitten met 'échte problemen', zoals een vrouw die werd geslagen door haar man, een alleenstaande moeder met drie kleine kinderen die niet wist hoe ze haar kinderen te eten moest geven. Een man die op straat moest slapen. "Kwam ik aan. Met mijn warme gezin, lieve partner, prima spaarrekening, geboren in een rijk en veilig land, in het bezit van een grote vriendenkring. Ik had geen recht van klagen, toch?"

En dan ben je 27

Toch hielp die relativering niets. De angsten werden groter, er waren dagen dat ze haar huis niet uit kwam en geen mens onder ogen kwam. Ze meed feestjes, ging niet meer naar haar sportklasje, sloeg steeds vaker afspraken af. "Ik denk dat ik wilde vluchten voor mijn klachten door weg te gaan uit Nederland, maar ik moest onder ogen gaan zien dat je je eigen problemen gewoon meeneemt. Waar je ook gaat."

Sabine maakte het halfjaar af, vooral uit plichtsbesef, ze wilde haar cliënten niet in de steek laten, en toen ze in Nederland kwam, ging het bergafwaarts. Werken lukte niet meer, een sociaal leven had ze niet meer, ze kon haar huur niet meer betalen, belandde weer bij haar ouders 'en dan ben je 27, hè'.

Het duurde lang voordat ze hulp zocht. Want, halló: zíj was de psycholoog. Bovendien: ze kamde haar haar nog. Kwam nog uit bed. Had een vriend. Niets aan de hand, toch?

Ze las zelfhulpboeken. Deed een mindfullnesscursus. Mediteerde zich suf. "Ik probeerde allemaal maniertjes te vinden om me beter te voelen en maar niet naar een psycholoog te hoeven." Maar inmiddels voelde ze zich zo slecht, en zat ze in zo'n isolement, dat een quick fix niet meer mogelijk was.

Met veel schroom, ongemak, een gevoel van falen, benaderde ze een psycholoog. En weer een. En weer een. De pogingen strandden allemaal, stuk voor stuk. "Of ik kreeg te horen dat het inderdaad allemaal niet zo erg was ik wist natuurlijk precies wat ik tegen zo'n psycholoog moest zeggen om te horen wat ik wilde horen. Of iemand maakte een afspraak met me over een maand, en dan liet ik dat natuurlijk weer verwateren."

Tot Sabine tegenover een therapeut zat poging 2343245 van haar eigen leeftijd. Een jonge vrouw. Sabine was sceptisch. Moet zij het gaan doen, dan, met mij?

Zij deed het.

"Ze doorgrondde me direct, maar het duurde een tijdje voordat ik geloofde dat ze echt met mij aan de slag ging. Ik bleef de hele tijd denken: mijn klachten zijn niet erg genoeg, zij gaat zo tegen mij zeggen: 'Beste Sabine, er zijn mensen die het zwaarder hebben dus we hebben geen plek voor jou'."

Er gingen weken voorbij waarin Sabine om de doordeweekse dag in de praktijk zat. Ze praatte, ze voelde, ze vroeg, ze schaamde zich en sprak die schaamte uit. "Alles werd van stal gehaald", zei ze. "Maar het is niet zo dat ik meteen dacht; dit gaat helpen. Ik ben diep gegaan, het was zo uitzichtloos, ik raakte in paniek bij de gedachte dat dit misschien nooit meer over zou gaan. Ruim een jaar heb ik getwijfeld: gaat dit goedkomen?"

Als een klein kind

Ze kreeg individuele therapie, groepssessies, en op een gegeven moment moest haar gezin ook mee. "Dat vond ik het aller vreselijkste, terugblikkend durf ik nu wel te zeggen dat dat het dieptepunt van mijn schaamte was. Ik wilde ook echt als een klein kind niet mee naar binnen, heb er staan treuzelen, stond er nog nét niet te stampvoeten. Met iedereen om me heen leek het goed te gaan, iedereen was bezig met léven, leuke dingen doen, en ik stond hier, als psycholoog, op de stoep van een GGZ-instelling om met mijn ouders in therapie te gaan."

Terwijl, als ze er nu op terugkijkt, voelt ze niets dan liefde. Hoe mooi het is dat ze dit kon en mocht doen met haar ouders. Hoe liefdevol het was, dat ze dit voor haar deden. "Die schaamte is nu weg."

De donkerte ook. De somberte: idem. Het gepieker; verdwenen. Dat stemmetje? Ook.

Het had iets tegenstrijdigs, beseft ze, die schaamte. De mensen die in haar praktijk kwamen, de mensen die Sabines hulp en expertise inschakelden: die vond ze niet stom. Dat vond ze geen aanstellers. Maar zichzelf wel: "Welke cliënt zou nog naar mij toe komen? Naar iemand die zelf ook vastloopt? "Dat stigma dat om psychische aandoeningen hangt, daar was ik als psycholoog dus ook niet immuun voor. Anderen hoefden zich nooit te schamen bij mij, maar ik schaamde me wel voor mezelf."

Ze is nu therapie-af, het heeft haar veranderd, ze durft kwetsbaar te zijn, leerde te luisteren naar wat ze voelde, en te ontdekken waar dat gevoel vandaan kwam. Ze is minder streng op zichzelf, minder kritisch, ze weet en voelt nu: "Je mag verdrietig zijn als iets niet lukt, je mag pijn hebben."

Druk met schrijven

Ze werkt nu een paar dagen in de week voor zichzelf en een paar dagen per week in een praktijk als psycholoog. De afgelopen maanden was ze druk met schrijven: Ik voel me zo heet haar boek. Omdat ze zo veel voelde, en dat niet onder woorden kon brengen. "Taal is niet altijd toereikend. Maar dat geeft niet, weet ik nu. Al pratende, al voelende, kom je erachter wat je voelt en er zijn altijd mensen die je kunnen helpen daarmee om te gaan. Wegrennen heeft in elk geval geen zin."

De ondertitel van Sabines boek is: Wat ze als psycholoog leerde door zelf in therapie te gaan. "Schaamte bestaat alleen in stilte", weet Sabine nu. Als je het uitspreekt, dan zie je dat de ander helemaal niet gek op je reageert. Of juist zegt: 'Dat heb ik ook'." En wat ze nu ook inziet: hoe hoog die drempel is die ook voor haar praktijk ligt. Omdat het nu eenmaal moeilijk is hulp te zoeken, en te erkennen: ik heb die hulp nodig.

"Ik zie nu weleens mensen voor me, van wie ik denk: ja, ik heb daar ook gestaan, ik weet hoe je je voelt, niet alleen vanuit de theorie, maar ook vanuit de praktijk. Sterker nog: ik ben de levende belofte, het voorbeeld, dat je diep kan gaan maar daar ook weer uit kan komen."

"Als je een goed leven hebt, zoals ik, en uit een heel warm gezin komt, kun je je ook slecht voelen. En dat iedereen dus ook ik recht had op die hulp." Ze had recht op iemand die boven háár doolhof hing. Op iemand die kon zeggen, 'je doet het goed, maar je moet iets naar rechts. Naar links. Even pauze. Ja. Goed zo. Rechtdoor, ja, en dan kom je er wel'.

Bron: RTL Nieuws, auteur: Lisanne van Sadelhoff

Beeld: Suzanne Klaver van Niekerk