Veel wielrenners worstelen met hun gewicht, ook bij de vrouwen. Steeds meer ploegen hebben diëtisten in dienst zodat renners weten wanneer ze moeten eten en waarom. Het is niet altijd anorectisch gedrag.

In een sport waar elke kilo telt, wordt met eten gesjoemeld. Dat is in het judo het geval, in het boksen, het roeien, maar zeker ook in het wielrennen, waar gewichtscategorieën weliswaar ontbreken, maar waar de winnaar zelden iets te zwaar is. Integendeel. In een grote ronde als de Tour de France is de sterkste meestal vel over been.

Degene met de beste verhouding tussen vermogen op de pedalen en het lichaamsgewicht, wint de race. Dat gegeven leidt bij veel renners en rensters nogal eens tot een verstoorde verhouding met eten. En daar wordt nauwelijks over gesproken.

Je kunt gewoon zien wie er ongezond dun is, zei Maaike Boogaard (24), wielrenster bij de Belgische ploeg AG Insurance Soudal-Quick-Step, afgelopen dinsdag na afloop van de derde etappe van deze Tour. Ik kan er zo een paar aanwijzen in dit peloton van wie ik weet dat ze ondervoed zijn. Die zijn verslaafd aan bewegen, nemen nooit een rustdag. Ze hebben angst voor koolhydraten, of gaan net iets te snel na het eten naar de wc. Ik heb een ploeggenootje gehad die met anorexia moest worden opgenomen in het ziekenhuis. Die is nooit meer op niveau teruggekomen. Het gebeurt echt veel meer dan we denken.

Zware depressie

De Zweedse renster Jenny Rissveds, uitkomend voor de Noorse ploeg Coop-Hitec Products, vindt het tijd dat daar verandering in komt. De eerste stap is dat we onze schaamte erover opzij zetten, zei ze afgelopen maandag voorafgaand aan de tweede etappe. Ik heb het allemaal meegemaakt. Ik werd pas beter toen ik ging erkennen dat ik ziek was en dat ik alleen met therapie kon herstellen. Laten we ons bewust zijn van het feit dat dit een probleem is in het wielrennen.

Nadat Rissveds in 2016 in Rio de Janeiro verrassend olympisch kampioen mountainbiken werd, belandde ze in een zware depressie en ontwikkelde ze een eetstoornis. Een van de triggers was social media. Ze vergeleek zich voortdurend met andere rensters en werd daar onzeker van. Ik wilde net zo dun zijn als zij. Alleen zo zou ik goed blijven presteren.Ze moest de bodem raken om in te zien dat ze niet goed bezig was. Pas na intensieve therapie durfde ze voorzichtig weer te gaan eten. Door daar open over te spreken, hoopt ze dat voeding geen taboe blijft. Voor haar is dat vanzelfsprekend. Maar voor een groot deel van het peloton niet.

Wij proberen juist alles bespreekbaar te maken, zegt Sophie van Bakel, dokter bij de Belgische ploeg van Maaike Boogaard. Aan het begin van het seizoen vraag ik iedereen naar haar status met eten. Omdat ik weet dat het merendeel er een lastige geschiedenis mee heeft. Ik denk dat letterlijk elke renster in deze Tour wel een fase heeft doorgemaakt waarin het moeilijk was.Ze wijst de cultuurin het wielrennen aan als een van de oorzaken. Op je gewicht ligt in deze sport nogal de nadruk. Als iemand je mager vindt, wordt dat als een groot compliment gezien.Ook zij vindt het tijd dat er opener over gewicht en voeding wordt gesproken in het vrouwenpeloton. Maar tijdens de Tour blijkt dat lastig. Rensters zitten in een bubbel. Van Bakel: Ik werk met rensters die überhaupt niet willen weten wat ze wegen. Dan kan dat getal ook niet door hun hoofd gaan spoken.

Anorectisch gedrag in het wielrennen is geen nieuw fenomeen. Een van de bekendste voorbeelden vanuit Nederlands perspectief is Leontien van Moorsel, die zich in het begin van de jaren negentig uithongerde op de fiets, omdat ze er lange tijd succes mee had, tot ze er bijna aan onderdoor ging.

De laatste jaren is het vrouwenwielrennen steeds professioneler geworden. De nadruk ligt steeds meer op de heilige power-to-weight-ratio. De uitdaging is zo dun mogelijk te zijn, met optimaal behoud van spierkracht. Een obsessie ligt op de loer. Het is zo belangrijk dat rensters goed opgeleid worden op dit gebied, zegt Carmen Small, ploegleider bij Jumbo-Visma. Dat is de ploeg die begin vorig jaar Aafke Soet vroegtijdig haar carrière zag beëindigen vanwege een eetstoornis. In het begin presteer je er heel goed door, maar pas in de jaren daarna word je met de neus op de feiten gedrukt, zei Soet destijds tegen de NOS. Een jaar eerder was de Deense Pernille Mathiesen, oud-coureur bij Jumbo-Visma, ook met wielrennen gestopt vanwege de immense focus die er ligt in de topsport op lichaamssamenstelling.

Small, tussen 2009 en 2017 profrenster, worstelde zelf ook met voeding tijdens haar loopbaan. Ik wilde steeds lichter worden, at zelden genoeg. Ik keek naar de rensters die de grote wedstrijden wonnen en zag alleen maar lichte vrouwen. Maar de denkfout die je dan maakt, is dat je altijd zo dun moet zijn. Dat is niet zo. Dat kan alleen als je wil pieken. Dan ben je even ongezond dun. Om vervolgens weer wat aan te komen. Het is belangrijk om je te informeren over dat onderscheid.

Diëtisten in dienst

Toen de Zwitserse Marlen Reusser in 2019 begon met wielrennen, schrok ze ervan hoe dun veel profwielrenners zijn, zowel mannen als vrouwen. Maar als afgestudeerd arts vergeleek ze renners met de normale populatie. Zo bezien is het absoluut ongezond wat we hier doen, zei ze woensdag. Dan is het halve peloton ziekelijk bezig. Maar toen ik begon te begrijpen hoeveel kennis er in het peloton is over voedsel, moest ik mijn mening bijstellen. We zijn geen normale mensen. En we doen dit niet ons hele leven.

Er zijn steeds meer ploegen, ook bij de vrouwen, die diëtisten in dienst hebben zodat renners weten wat ze wanneer moeten eten en waarom. Het is niet altijd anorectisch gedrag wat rensters laten zien als ze onvoldoende eten, weet Hannah Mayho, voedingsdeskundige bij de Noorse ploeg Uno-X. We krijgen meer kennis over het RED-S-syndroom, dat kan ontstaan bij een langdurige, zware trainingsbelasting en onvoldoende fysieke mogelijkheden om energie op te slaan. Mannen lijden er net zo goed aan. Ze kunnen er een verminderd libido door krijgen. Bij vrouwen kan de menstruatie uitblijven. RED-S wordt nog wel eens verward met anorexia. Het geeft aan dat er in deze sport nog altijd onvoldoende kennis is over hoe je jezelf adequaat moet voeden tijdens een enorme inspanning als de Tour de France.

Bron: NRC

Tekst: Dennis Boxhoorn, beeld: Alex Broadway/ Getty Images