Een dubbele diagnose kan slaan op de combinatie van elke psychiatrische aandoening met een verslaving (aan bijvoorbeeld drugs, alcohol, gamen of gokken). Het gaat niet om twee aparte aandoeningen. De verslaving en psychiatrische aandoening beïnvloeden elkaar. Een dubbele diagnose komt vaak voor. Naar schatting 20 tot 50 procent van de cliënten in de ggz heeft te kampen met verslavingsproblemen. Onder mensen met psychosegevoeligheid is dat bijna de helft. 60 tot 80 procent van de cliënten in de verslavingszorg heeft ook andere psychische aandoeningen.

Oorzaak of gevolg?

Familieleden van mensen met een dubbele diagnose vragen zich vaak af: wat was er het eerst, de psychische problemen of de verslaving? Maar volgens de moderne inzichten is het antwoord daarop niet zo interessant. Het gebruik van bijvoorbeeld alcohol of drugs kan de psychische aandoening uitlokken of verergeren. Andersom kunnen de klachten van de psychische aandoening ook redenen zijn dat iemand alcohol of drugs gaat gebruiken. De combinatie van beide heeft in ieder geval een ongunstige invloed op iemands kwaliteit van leven.

De ervaringen van mensen met een dubbele diagnose lopen uiteen. In eerste instantie kan het gebruik van alcohol of cannabis verlichting geven, rust in het hoofd. Maar depressie en angstgevoelens kunnen juist ook toenemen naarmate iemand meer en langer gebruikt. Mensen met psychosegevoeligheid zijn extra gevoelig voor het effect van drugs. Vooral cannabisgebruik kan de psychose verergeren.

Wat gebeurt er in de hersenen?

Verslaving zorgt voor een verstoring in de hersenen. De verslaving heeft invloed op drie gebieden: de middenhersenen met het beloningscentrum, de nieuwe hersenen of neocortex, waar de controle wordt geregeld en het geheugen, dat herinneringen bewaart.

Zorg en behandeling

Het kan lastig zijn om erachter te komen of de problemen te maken hebben met de verslaving, met de psychische aandoening of met de combinatie van beide. Veel mensen lopen hierdoor zorg mis. De ggz behandelt de psychische aandoening en de verslavingszorg de verslaving. Met als resultaat dat mensen heen en weer worden geslingerd tussen de ggz en de verslavingszorg of in het ergste geval helemaal geen behandeling krijgen omdat de ene behandelaar naar de andere verwijst. Dit vraagt om maatwerk. Gelukkig pleiten steeds meer deskundigen voor een geïntegreerde behandeling. Dat wil zeggen dat beide problemen samen worden behandeld. Een aantal ggz-instellingen heeft een afdeling voor dubbele diagnose. Googlen op dubbele diagnose klinieklevert een complete lijst op. Informeer bij de huisarts, behandelaar en zorgverzekeraar naar het aanbod en de mogelijkheden voor een verwijzing.

Zie ook

Ypsilon brochure Dubbele diagnose