De zelfbindingsverklaring is een onderdeel van de wet Verplichte GGZ. Over het wat en hoe van deze verklaring gaan we in gesprek met Jeroen van der Veen, Regionaal Contactpersoon Overijssel.

Ik heb zelf een bipolaire aandoening en heb in het verleden een aantal malen te maken gehad met (gedwongen) opname. Zelfbinding betekent dat je bindende afspraken maakt over je behandeling op het moment dat het slechter met je gaat. Deze afspraken worden gemaakt tijdens een goede periode tezamen met je zorgverantwoordelijke, en worden ook schriftelijk vastgelegd. In mijn zelfbindingsverklaring is opgenomen onder welke omstandigheden ik gedwongen mag worden opgenomen. Dat klinkt misschien gek, maar dat is om te voorkomen dat ik beslissingen neem waar ik achteraf spijt van kan hebben. Door deze verklaring voorkom ik dit soort situaties.

Wat staat er in een zelfbindingsverklaring?
De inhoud van de zelfbindingsverklaring ligt grotendeels in de wet verplichte ggz vast. De verklaring omvat:
    Onder welke omstandigheden verplichte zorg moet worden verleend om ernstig nadeel te voorkomen,
    Welke vormen van (verplichte) zorg dan mogen worden verleend,
    Hoelang de verplichte zorg onder die omstandigheden mag duren,
    Onder welke omstandigheden de verplichte zorg moet worden beëindigd,
    Met welke familieleden en naasten, die belangrijk zijn voor de continuïteit van zorg, contact moet worden opgenomen,
    Hoe lang de zelfbindingsverklaring geldig is.
Voor mij is het plan een van de pijlers onder mijn herstel. Ik heb er ook in opgenomen welke medicatie werkt, en welke ik niet verdraag. Daarnaast staat erin dat ik vooral behoefte heb aan een prikkelarme omgeving. Zo blijf ik, ook tijdens een eventuele opname, zoveel mogelijk regie houden. Overigens heeft deze verklaring ook weer een relatie met het zorgplan, het signaleringsplan en crisiskaart. Ze vullen elkaar aan.
Wat ik zelf ook van grote waarde vind is de betrokkenheid van mijn zus in het proces. Zij kent mij en mijn wensen, en zal altijd in mijn belang handelen.
Zijn er nog voorwaarden van toepassing?
    De patiënt is 16 jaar of ouder,
    De patiënt is wilsbekwaam, en moet dus begrijpen wat de zelfbindingsverklaring inhoudt en de gevolgen overzien,
    Een onafhankelijk arts of een deskundige heeft de wilsbekwaamheid vastgesteld,
    De patiënt stelt de verklaring samen met de zorgverantwoordelijke op.
Een zelfbindingsverklaring is op zichzelf onvoldoende om verplichte zorg te geven. Daarnaast is een zorgmachtiging nodig. De zelfbindingsverklaring wordt dan onderdeel van die machtiging.
Na opstelling ontvangen de zorginstelling en de officier van justitie een gewaarmerkte kopie van de zelfbindingsverklaring. Als je een wettelijke vertegenwoordiger en/of een gezinsvoogd hebt, dan krijgen zij ook een kopie. Daarnaast kunnen de familie en andere naasten die je hebt genoemd in je zelfbindingsverklaring geïnformeerd worden.
Het is een geruststellende gedachte dat je de verklaring ook weer kunt intrekken. Je moet dan wel een vergelijkbare procedure doorlopen als bij het opstellen. Zo zal opnieuw worden beoordeeld of je wilsbekwaam bent.

Henk Mathijssen

[Onderschrift foto:] Jeroen van der Veen, Regionaal Contactpersoon Overijssel