Als je familielid in een justitiële of forensische instelling terechtkomt, komt er veel op je af. Hoe stelt je je op tegenover je zieke familielid, je familie en de buitenwereld? Hoe ga je om met de hulpverleners?

Omgaan met de patiënt

Contact onderhouden met je familielid in de forensische psychiatrie of een justitiële instelling is niet eenvoudig en ook niet vanzelfsprekend omdat je wellicht:

• het gebeurde nog moet verwerken
• boos bent op je familielid
• bang bent, wellicht slachtoffer van het gepleegde delict
• geen toegang krijgt en geen informatie, niet weet wat mag en wat niet
• het moeilijk vindt je houding te bepalen; het gedrag van je naaste past niet bij de persoon die je kent.

Je familielid in de forensische psychiatrie wil mogelijk geen contact met jou omdat hij wellicht:

• boos op jou is
• zich schaamt of jou niet nog meer wil belasten
• psychotisch is
• zelf nog moet verwerken wat hem is overkomen.

Gevolgen binnen het gezin

Gezinsleden kunnen verschillend reageren op hun familielid in de forensische psychiatrie. De een kan wat er gebeurd is gemakkelijker accepteren en verwerken dan de ander. De gevolgen kunnen groot zijn: huwelijken die onder druk komen te staan; andere kinderen in het gezin die zien dat alle aandacht gaat naar hun steeds vreemdere broer of zus en niet weten hoe ze moeten omgaan met de situatie; gezinsleden die breken met de patiënt of met het hele gezin; ooms en tantes, vrienden en kennissen die wel hadden geweten hoe je die jongen had moeten aanpakkenen voortaan wegblijven op verjaardagen.

Hoe overleef je dat? Hoe hou je jezelf staande? Ieder heeft zijn eigen oplossingsstrategie. De een reageert emotioneel, de ander zoekt het in de regels, de derde bespreekt alles met anderen. En daarin heeft iedereen zijn of haar eigen tempo. Als je in staat bent dat te herkennen en te accepteren van elkaar kun je verder en kun je elkaar steunen.

Omgaan met de buitenwereld

Wat vertel ik en wat niet? Hoe bepaal ik mijn houding? De waarheid vertellen is vaak het beste. Maar je bent aan niemand verantwoording schuldig. Jij bepaalt wat je vertelt en aan wie. Gaat het om het delict en de veroordeling, dan wil je misschien terughoudend zijn, omdat de privacy van je familielid in het geding is. Zeg dat dan ook gewoon. Over de gevolgen voor jou en je gezin, je gevoelens en behoeften, kun je het beste zo duidelijk mogelijk zijn. Buren, vrienden en familie vinden het soms moeilijk om hun houding te bepalen. Neem het initiatief: vertel hun wat jij kwijt wil en vraag om hun steun.

De rol van de media

Afhankelijk van de ernst van de zaak, kun je met media te maken krijgen, variërend van het plaatselijk krantje tot de landelijke pers. Om te voorkomen dat die een eenzijdig beeld schetsen, kun je desgewenst aanbieden jouw kant van het verhaal te vertellen. Neem de tijd om hier goed over na te denken en overleg hierover met anderen, of bijvoorbeeld met Ypsilon.

Aandacht voor jezelf

Geef je verdriet de ruimte. Het is nogal wat als je familielid een delict pleegt en in het forensisch circuit terechtkomt. Gun jezelf de gelegenheid om je ervaringen en gevoelens te verwerken, ook al zou je het liefst willen ontkennen wat er gebeurd is. Ga er actief mee aan de slag. In de eerste plaats met de andere gezinsleden; zij hebben hetzelfde meegemaakt als jij. Bovendien hebben jullie elkaars steun hard nodig. Respecteer dat ieder het op zijn eigen manier beleeft. Aarzel niet om ook van buitenaf hulp te zoeken. Wacht niet te lang.

Zoek geen schuldige. Het heeft geen zin om de schuld bij jezelf of bij anderen te zoeken. Niemand is gebaat bij het aanwijzen van een zondebok.

Kom voor jezelf op en blijf je eigen leven leiden. Doe je eigen dingen. Werk, sport en geniet met aandacht voor jezelf en je andere gezinsleden. Cijfer jezelf niet weg en stel grenzen. Het is belangrijk dat je zelf op de been blijft in deze vaak langdurige situatie. Het voorkomt dat je opgebrand raakt en daar heeft niemand wat aan, zeker niet degene bij wie je zich zo betrokken voelt. Vraag hulp voor klachten als buikpijn, hartkloppingen, hoge bloeddruk en slecht slapen.

Je kunt het gevoel hebben dat deze hele situatie veroorzaakt of verergerd is doordat de reguliere ggz-hulpverlening niet, te laat, of op de verkeerde manier ingreep. Blijf niet met deze boosheid zitten. Praat erover, liefst met de betreffende hulpverleners.

Het contact met de hulpverlening verloopt anders dan in de gewone psychiatrie, is aan meer regels gebonden. Spreek met het maatschappelijk werk van de instelling af wat je kunt, mag en wil doen. Je kunt een belangrijke, zelfs cruciale rol spelen in het welbevinden van je naaste. Familieleden kunnen een gunstige invloed hebben op terugkeer in de maatschappij.