Justitiële maatregelen

De rechter kan de verdachte een tbs-maatregel opleggen. Tbs betekent terbeschikkingstelling. Het is een vrijheidsbenemende maatregel geen straf. De rechter legt tbs op aan mensen die een ernstig delict hebben begaan en die lijden aan een psychiatrische aandoening die mede oorzaak is geweest van het plegen van het delict. Tbs wordt opgelegd om de stoornis te behandelen en herhaling (recidive) te voorkomen. Dit met als doel de samenleving te beveiligen. Er zijn twee varianten: de tbs met bevel tot verpleging en de tbs met voorwaarden

Tbs met bevel tot verpleging (dwangverpleging)

De veroordeelde wordt opgenomen en behandeld in een tbs-instelling. De maatregel kan worden opgesplitst in gemaximeerde tbs (met een maximum van vier jaar) en gewone tbs die elk jaar of elke twee jaar kan worden verlengd door de strafrechter. Van gemaximeerde tbs is sprake als het delict gericht was op bijvoorbeeld goederen (zoals vernieling). Bij gewone tbs is er veelal sprake van een levens- of zedendelict.

De wet kent in principe geen dwangbehandeling (alleen in acute situaties). Ook bij tbs met bevel tot verpleging is slechts de verpleging verplicht. Voor behandeling is toestemming van de patiënt nodig, vanuit de gedachte dat behandeling zonder motivatie van de patiënt geen zin heeft. Behandeling heeft tot doel de kans op herhaling te verminderen. Werkt iemand niet mee, dan betekent het dat de kans op herhaling niet vermindert en beveiliging van de maatschappij noodzakelijk blijft. De rechter zal de tbs dan steeds verlengen. Uiteindelijk kan dat betekenen dat de patiënt op een langdurige verblijfsafdeling, de longstay-afdeling, geplaatst wordt. Hierdoor is er indirect sprake van dwang (drang) om mee te werken aan de behandeling.

Tbs met voorwaarden

Hierbij stelt de rechter voorwaarden aan het gedrag. De veroordeelde moet bijvoorbeeld verplichte medicatie, behandeling of opname aanvaarden en/of geen alcohol of drugs gebruiken. Houdt hij zich niet aan de voorwaarden, dan kan de rechter de tbs omzetten in tbs met dwangverpleging.

Combinatie

Tbs kan samen met gevangenisstraf worden opgelegd. Een cliënt komt in aanmerking voor plaatsing in een tbs-kliniek wanneer hij tweederde van zijn gevangenisstraf heeft uitgezeten. Bij korte straffen is dat eenderde deel.

Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis

Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis wordt opgelegd als een verdachte, als ontoerekeningsvatbaar beschouwd, van rechtsvervolging wordt ontslagen en alleen psychiatrisch behandeld moet worden.

ISD

ISD staat voor Inrichting Stelselmatige Daders. Deze maatregel is bedacht voor mensen, al dan niet met een verslavings- en/of psychiatrische problematiek, die veelvuldig met justitie in aanraking zijn geweest. ISD bestaat uit een opname van een jaar in de ISD-inrichting binnen een penitentiaire inrichting. Daarna volgt een extramurale fase van een jaar in een FPA, FPK of verslavingskliniek of een ambulant traject met verslavings- en/of psychiatrische behandeling.

In het kader van Openbare GGZ

De rechter kan via een rechterlijke machtiging opname in de kliniek Duurzaam Verblijf opleggen. De kliniek Duurzaam Verblijfin Drenthe is een beveiligde instelling die zorg en begeleiding biedt aan mensen uit Amsterdam en Rotterdam met een ernstige psychiatrische stoornis - meestal schizofrenie - én een verslavingsprobleem én een langdurige geschiedenis van opnames, zorg en detentie.