Ik kon niet van mijn moeder houden. Door haar ongepolijste karakter, haar psychiatrische aandoening (schizoaffectieve stoornis) en suïcidepogingen was zij op meerdere gebieden onbekwaam en onvolwassen, laat staan een betrouwbare moeder bij wie ik me veilig kon voelen. Het was eerder omgekeerd; al vanaf jonge leeftijd was ik de volwassene, de ouder voor mijn moeder. En dat ben ik gebleven.

In 1951 was mijn moeder ongehuwd zwanger. Afkomstig uit een gereformeerd gezin overwoog zij om me na de geboorte af te staan. Daar stak mijn oma een stokje voor. Het is de bijzondere verhouding met mijn oma die mij een basis heeft gegeven. De eerste zeven jaar van mijn leven woonde ik bij mijn grootouders, mijn moeders ouders. Destijds werkte mijn moeder intern in een bejaardenhuis. Mijn biologische, Deense vader was marconist op de grote vaart. Hun huwelijk strandde binnen een jaar omdat mijn vader al getrouwd bleek te zijn. Samengewoond hebben zij niet. Op mijn achtste hertrouwde mijn moeder met een jeugdliefde. Pas toen ging ik met mijn moeder en haar man in één huis wonen. Deze man had niets met kinderen. En al helemaal niets met mij. Hij ervoer mij als een last. Als opgroeiend en enig kind heb ik veel in het leven zelf moeten uitvinden en oplossen.

Psychose

Na twee jaar in dit huwelijk kreeg mijn moeder haar eerste psychose en deed ze haar eerste suïcidepoging. In de jaren zestig was de dynamiek rond de ziekte: opgenomen worden, oplappen met de eerste ontwikkelde antipsychotica (Largactil) en zonder enige vorm van therapie of nazorg weer naar huis. Om de twee jaar herhaalde dit proces zich. De pogingen tot zelfdoding lukten nooit. Ze heeft alle vijf haar broers en zussen overleefd. Het weggehaald worden bij mijn oma, de naargeestige thuissituatie door de ziekte van mijn moeder en de slechte relatie met mijn stiefvader zijn van grote invloed geweest op mijn leven. Het zorgde voor een complexe en verstoorde relatie met mijzelf en met mijn moeder.

Grote liefde

Ik kan eerlijk zeggen dat ik haar heb gehaat. Vanuit het diepst van mijn ziel. Ik had geen veilig thuis, geen begeleiding bij het opgroeien in de puberteit of steun bij mijn middelbaar onderwijs. Ik leefde, maar had geen sturing. Ik ontwikkelde een eetstoornis, kreeg depressies, kon geen werkkring vasthouden, laat staan relaties. Al snel kwam ik zelf terecht in de hulpverlening. Therapieën, zelfhulpboeken en cursussen voor persoonlijke ontwikkeling volgden.

Op mijn 33e kwam mijn redding. Mijn grote liefde Taco kwam in mijn leven. Een dertig jaar oudere man, vader van vijf kinderen, die me richting gaf en inspireerde. Hij stimuleerde me om alsnog het vwo te volgen in het volwassenenonderwijs. Helaas kon dat niet voorkomen dat ik door de lange perioden van instabiliteit officieel werd afgekeurd: een indirect gevolg van de emotionele en pedagogische verwaarlozing in mijn jeugd.

Complex trauma

Behalve zijn liefde en trouw bracht Taco mij de kennis van de 12 Stappen. Dit is een herstelprogramma voor mensen met verslavingen en psychiatrische aandoeningen, maar ook voor mensen uit een disfunctioneel gezin. Want dat wás het gezin waarin ik opgroeide. Lang dacht ik dat het wel meeviel. Ik werd toch niet geslagen of misbruikt? Sinds kort weet ik dat ik te maken had met complex trauma. Omdat het niet om een eenmalige plotselinge gebeurtenis gaat, maar om langdurige psychische en sociale ontwrichting. Dat heeft veel duidelijkheid gebracht in een lange zoektocht naar wat er met mij aan de hand was. Want ik was toch een sterke vrouw? Met genoeg mogelijkheden? Intelligent, kunstzinnig, schrijftalent, sociaalvaardig, verbaal sterk. Maar steeds liep ik tegen mijn eigen grenzen aan en ik snapte niet waarom.

Vanuit liefde

Ik ben blij met de kennis die ik nu heb. Zeventig moest ik worden, om een min of meer blijvend evenwicht te krijgen. Door de bijeenkomsten van het 12 Stappenprogramma en de liefde van Taco heb ik geleerd om anders naar mijn moeder te kijken. Ik realiseerde me dat ik niet zozeer háár haatte, maar die rotziekte. Want die heeft veel verziekt. Zowel voor haar als voor mij, als voor ons. Ik besloot om niet vanuit haat, maar vanuit liefde (wat ik daar dan van begreep) met mijn moeder in relatie te staan. Dat bracht ons dicht bij elkaar. Toen zij in 2018 op 89-jarige leeftijd voor de laatste keer haar ogen sloot, heb ik haar oprecht kunnen zeggen dat het tussen ons is goed gekomen en dat ik daar erg blij om was. En nog altijd ben.