Zo vaak heeft mijn moeder mij gevraagd: Komt het weer goed tussen ons?In de praktijk komt het erop neer dat ik haar elke keer opnieuw vergeefen mij weer aanpas aan hoe het was. Dat ik begripvol reageer, wanneer ze mij vraagt om te doen wat ze zelf best kan. En dat ik wat ze vraagt dan ook voor haar doe. Dat ik vriendelijk blijf terwijl ze over mijn grenzen gaat. Dat ik mijn mond houd en haar niet confronteer. Dat ik accepteer dat dingen gewoon niet landenbij haar. En dat ik eigenlijk zeg: Oké, jij mag blijven doen wat je doet, en ik slik het.

De ongeschreven wetten van het gezin waarin je opgroeit, nestelen zich in je hele wezen. Ze verankeren zich diep in je zenuwstelsel. Vanaf heel jong word je ervan doordrongen. De wet die voorschrijft dat je mama niet lastigvalt met jouw behoeften. De wet die zegt dat je lief moet zijn en je moet aanpassen. De wet die zegt dat je je als kind niet hoort uit te spreken. De wet die zegt dat je ouders gewoon over je grenzen mogen gaan. De wet die zegt: Jouw wil hangt aan het haakje in de douche.

Op het moment dat een van je ouders iets nodig heeft, ga je aan. Sta je klaar om hen gerust te stellen. Zo heb je het dat geleerd. Niet lastig zijn, niets voor jezelf vragen, niet schreeuwen, niet rennen. Rustig zijn. Je niet bewegen. Proberen mama en papa te redden. En op oudere leeftijd, als puber, niet lastig zijn. Niet tegen je ouders in gaan.

Wanneer mijn moeder mij vraagt: Komt het weer goed tussen ons?, kom ik in een loyaliteitsconflict. Aan wie ben ik trouw? Ben ik trouw aan de wetten van het nest waarin ik ben opgegroeid? Ben ik trouw door voor mijn moeder te zorgen? Haar sussen en geruststellen? Zorgen dat zij ontspant, terwijl mijn zenuwstelsel overuren maakt? Of mag ik mijn eigen beweging maken?

Begin februari ben ik voor het eerst in negenenveertig jaar opgestaan uit een gesprek met mijn moeder, in mijn auto gestapt, en weggereden. En heb ik actief besloten: Nee, dit doe ik niet.Waar ik me voorheen nog met mijn verzet ondergronds ging, heb ik nu openlijk, zonder uitleg te geven, gezegd: Dit kun je niet van me vragen.

Tegen de ongeschreven wetten in gaan, roept van alles op. Angst, gevoelens van schuld en schaamte, weerstand, onrust, spanning. Bessel van der Kolk zegt: Hoe groter het trauma dat een kind oploopt aan de ouders, hoe groter de loyaliteit.Daar tegenin gaan is een bijna onmogelijke taak. Alles in mij roept me terug naar de loyaliteit van het nest waarin ik ben opgegroeid. Om trouw te kunnen worden aan mezelf, heb ik deze gevoelens te nemen. En inmiddels kan ik niet anders meer. Door mijn eigen beweging te volgen word ik minder kind van mijn ouders en meer kind van hemel en aarde. Kind van het leven. En mag ik mijn eigen weg gaan.

Iris Verhoeven

Foto: ExpertPhotography Josh Dunlop